Het Kultuureiland betreft de voormalige zandwinning met de daarbij behorende gronden. Het totale plangebied betreft een oppervlakte van ongeveer 19 hectare. Ongeveer 12 hectare bestaat uit water. De gronden om de zandwinplas heen is grotendeels als groen in gebruik.
De bij de zandontginning ontstane plas meet dieptes tot ca 8 meter en is begroeid met diverse zuurstof gevende planten. Het water vormt het leefgebied van onder meer karpers, veel waterinsecten en diverse kikkersoorten.
Daaromheen treft u enkele moerassige gebieden vol valeriaan, grassige roegtes met veel kamille en klaver, pitriet en brandnetels en enkele voedselarme zandvlaktes ontstaan bij de zandafgraving. Een kleine vijver waarin veel kikkers leven en de wat ruigere gebieden met wat er van nature groeit met heuvels waar oeverzwaluwen kunnen nestelen.
De waterranden zijn met name begroeid met rietsoorten, oeverbeplanting en wilgen en bieden een thuis aan een keur uit watervogels waaronder wilde eenden , waterhoentjes en zwanen.
De Damsterplas is ontstaan door intensieve zandwinning op voormalig landbouwgrond voor de N33 . Na de zandwinning heeft het terrein een tijdje braak gelegen, waarna de toenmalige gemeente Slochteren een landschapspark heeft aangelegd met enkele zandpaden , bankjes en een kudde paarden voor de begrazing.
Na het presenteren van onze plannen en de zoektocht naar een geschikte locatie gaf de toenmalige gemeente Slochteren aan dat de Damsterplas een optie was. In december 2020 heeft de Stichting Kultuureiland na flink wat officieel papier en planwerk het gebruikersrecht verkregen.
Er is toen direct van start gegaan met diverse grondwerkzaamheden en landschapsinrichting. De zicht versperrende wilgen werden gesnoeid en hergebruikt in insectenheuvels en op een deel van het terrein werd de overbemeste bovenlaag afgeschraapt. Bij de nieuwe aanleg zijn specifieke heuvels aangelegd voor eetbare bloemen, theekruiden, klein fruit, keuken en geneesachtige kruiden en een moestuinheuvel voor vaste moestuinplanten zoals rabarber en mierikswortel.
In 2023 zijn we gestart met de aanleg van een fiks stuk Voedselbos, gelegen aan de randen van de Noordzijde en de hoek naar Oost. Diverse fruit en notenbomen en de eerst struiken zijn al geplant. In de loop der tijd voegen we nog meer struiken en kruiden toe.
Tussen de tuinen in treft u een aantal basispodia voor kleinschalige evenementen, een zaagpodium, een kleine overkapping voor de T tuin en kleine bijeenkomsten en diverse kunst en opslagwerken en nieuwe zitplekken.
